Lech Wałęsa (29.09.1943) – Inicjator powstania pierwszego Niezależnego Samorządnego Związku Zawodowego Solidarność w państwie bloku wschodniego, zapoczątkował w Polsce proces demokratyzacji. W 1990 został pierwszym niekomunistycznym prezydentem kraju po II wojnie światowej (do 1995).
Urodził się we wsi Popowo koło Lipna (północna Polska) w rodzinie stolarza jako czwarte dziecko. W tym czasie jego ojciec był w niewoli, której skutki doprowadziły go w 2 lata później do śmierci. Wałęsa przez 3 lata uczył się na elektromontera. Mając 24 lata przeniósł się (ze względu na kłopoty sercowe) do Gdańska, gdzie w stoczni im. Lenina znalazł pracę na stanowisku elektryka okrętowego. W 1968 poznał w hotelu robotniczym kwiaciarkę Danutę, którą tegoż roku poślubił (ośmioro dzieci).
Lata 1970-80: Agitacja przeciw komunistycznym związkom zawodowym. W 1970 Wałęsa brał udział w strajkach i demonstracjach robotników przeciw podwyżkom cen na artykuły żywnościowe i towary konsumpcyjne. Po stłumieniu powstań został aresztowany i podpisał deklarację lojalności, dzięki czemu powierzono mu funkcję inspektora ds. bezpieczeństwa w związkach zawodowych.
Z powodu nieustannej krytyki monopolistycznych związków zawodowych, nazwanych przez niego „marionetką rządu”, został w 1976 zwolniony w trybie natychmiastowym. Następnie pracował w wielu zakładach naprawczych. Zaangażował się w walkę o prawa związkowe i zetknął się z Komitetem Obrony Robotników (KOR). Tam poznał późniejszych bliskich współpracowników: T. Mazowieckiego i A. Michnika — bojownika o prawa człowieka.
1980: Przywódca Solidarności. W czasie fali strajków, która w sierpniu 1980 objęła wszystkie miasta polskiego wybrzeża, robotnicy stoczni im. Lenina domagali się m.in. przywrócenia Wałęsy do pracy; 14.08.1980 pozwolono mu wrócić na stanowisko elektryka. Powrócił, przeskoczywszy ogrodzenie stoczni, i stanął na czele strajku. Przedłożył katalog gospodarczych i politycznych postulatów (prawo do strajku, legalizacja niezależnych związków zawodowych, udogodnienia socjalne), które rząd zaakceptował w większości w porozumieniu gdańskim (31.08.1980).
W dzień po założeniu Niezależnego Samorządnego Związku Zawodowego Solidarność, 18.09.1980 Wałęsę wybrano na przewodniczącego. Po kilku miesiącach organizacja liczyła 10 milionów członków. Panowanie Solidarności trwało 500 dni. Rząd pod przywództwem generała W. Jaruzelskiego ogłosił stan wojenny (13.12.1981). Tysiące związkowców znalazło się w więzieniach. Jesienią 1982 działalność Solidarności została zakazana.
Lata 1981-89: Droga do „okrągłego stołu”. Na 11 miesięcy Wałęsę osadzono w areszcie domowym. Nie odstąpił jednak od celum, jakim było reaktywowanie niezależnych związków zawodowych. Pozwolono mu pracować w stoczni, ale znajdował się pod ciągłym nadzorem. Mimo to uczestniczył w pracy nielegalnych grup związkowych działających w podziemiu. W 1983 przyznano mu Pokojową Nagrodę Nobla (1983). Medal Nobla, który odebrała za niego żona, ten głęboko wierzący katolik przekazał klasztorowi na Jasnej Górze w Częstochowie.
W połowie dekady doszło do konfliktu między przewodniczącym, który opowiadał się za dialogiem a władzami, i radykalnymi związkowcami którzy utrzymywali kurs na konfrontacje. W sierpniu 1988 umiarkowana postawa Wałęsy znalazła uznanie. By powstrzymać nową falę strajków, reżim komunistyczny zaproponował podjęcie rozmów przy „okrągłym stole”. W trakcie ośmiomiesięcznych negocjacji Wałęsa przeforsował umowę społeczną (podpisanie 5.04.1989), która oznaczała koniec komunistycznego monopolu władzy i umożliwiła pierwsze wolne wybory. Działalność Solidarności znów zalegalizowano (17.04.1989). Dzięki popularności jej przywódcy Komitet Obywatelski Solidarność osiągnął przytłaczające zwycięstwo w wyborach.
Od 1990: Prezydent. Ostrymi atakami na politykę premiera Mazowieckiego, początkowo popieranego, Wałęsa spowodował rozłam związku Solidarność i dał do zrozumienia, że rości sobie pretensje do objęcia urzędu politycznego. Wielu zwolenników miało mu za złe ową łatwość, z jaką często ignorował zwyczaje dyplomatyczne, i podczas wyborów prezydenckich dało mu małą nauczkę; Wałęsa osiągnął wymaganą większość dopiero w drugiej turze (9.12.1990). Celem prezydenta było dokonanie gospodarczych przeobrażeń Polski za życia jednego pokolenia. W związku z tym domagał się coraz szerszych uprawnień, a te wciągały go w konflikt z parlamentem i przypominały ludności o dyktatorskiej władzy J. Piłsudskiego.